काठमाडौँ - विष्णुमाया परियार फाउण्डेसनले एड्वानसंगको सहआयोजनामा पहिलो आत्मसम्मान डिग्निटी अवार्डबाट जातीय विभेद र छुवाछूत विरूद्ध कलम चलाउदै आएका सञ्जीव कार्की र सामाजिक अभियन्ता रामकुमारी दासलाई प्रदान गरेको छ । काठमाडौंमा आयोजित नेपाल दलित महिला उत्थान संघ एड्वानको रजत जयन्ती समारोहमा उनीहरुलाई कदरपत्र र जनही रू ५० हजार राशीको नगद पुरस्कारसहित सम्मान गरिएको हो ।
कार्कीले नेपालमा छुवाछूत र जातीय विभेदका बिरुद्द सशक्त कलम चलाउँदै आएका छन् । कार्की दलित चेतना निर्माण र स्वास्थ्य शिक्षाको आन्दोलनमा एक दशकभन्दा अघिदेखि सक्रिय छन् । त्यस्तै अवार्डबाट सम्मानित राम कुमारी दासले सिराहा जिल्लाको लाहान नगरपालिका निवासी सामाजिक अभियन्ता तथा लैंगिक विभेद बिरुद्ध संघर्षरत नेत्री हुन् । उनी बालबिबाह गर्न बाध्य पारिएकी र घरेलु हिंशाबाट पीडित एक महिला हुन् । दलित समुदायकी सदस्य भएर भोग्नु परेको जातीय विभेद र अन्यायको बिरुद्ध अन्य दलित, बालबालिका र महिलाहरुले भोग्नु नपरोस भनेर संघर्षरत गर्दै आएका छन् ।
विष्णुमाया परियार फाउण्डेसनकी संस्थापक डा. विष्णुमाया परियारबारेको पाठ अमेरिकाको मासाचुसेट्स राज्यको ७ कक्षाको सरकारी पाठ्यक्रममा पनि समावेश छ । त्यस्तै परियारको संघर्षकथा विश्वकै ठूलोमध्येको कोर्सबुक प्रकाशकको पुस्तकमा समावेश छ । स्कुलदेखि विश्वविद्यालयसम्मका कोर्सबुकहरु प्रकाशित गर्ने विश्वकै तीन ठूला प्रकाशक कम्पनीमध्येको एक म्याक ग्र हिलबाट प्रकाशित पुस्तक द राइटर्स माइन्डसेटमा परियारको संघर्षकथा समावेश छ ।
डाक्टर परियारले हडसन स्पीक्समा घरेलु हिंशाबिरुद्ध र यौनहिंशाबिरुद्ध कार्यक्रम निर्देशकका रुपमा काम गर्दै आएकी छिन् । दलित र सिमान्तकृत महिलाको शशक्तिकरणका लागि काम गर्दै आएको एडवानकी संस्थापक परियारले न्युजर्सी मेयरका सल्लाहकार समितिमा रहेर समेत काम गरिन् । त्यस्तै उनी जर्सी सिटी सहरको महिला आयोग सदस्य समेत हुन् । उनी अमेरिकाको न्युजर्सी राज्यको एशियन अमेरिकन र प्यासिफिक आईल्याण्डर एएपिआई आयोगमा कमिश्नर समेत हुन् ।
डा. विष्णुमाया परियारले आफू संस्थापक अध्यक्ष बनेर सन् १९९८ देखि सुरु गरेको संस्था एड्वानले हालसम्म नेपालका १ लाख २५ हजार महिला र २५ हजार भन्दा धेरै बालबालिकाहरुलाई बिविध सामाजिक र शैक्षिक परियोजनाहरू सन्तालन गरी लाभान्बित गरिसकेको छ ।
एड्वानले मनायो रजत जयन्ती - पच्चीस वर्षमा डेढलाख बढी किनारीकृत समुदाय लाभान्वित
एड्वान नेपालकोरूपमा परिचित नेपाल दलित महिला उत्थान संघ (एड्वान) को रजत जयन्ती १९९८-२०२३ समारोह काठमाण्डौंमा शनिवार सम्पन्न भएकोछ। विगत पच्चीस वर्षमा एड्वानको जातीय छुवाछुत विभेद अन्त्यको निम्ति सामाजिक रूपान्तरणको अभियानबाट डेढ लाख दलित र सीमान्तकृत जनता लाभान्वित भएका छन्।
प्रतिनिधिसभाका उपसभामुख इन्दिरा राना मगर प्रमुख अतिथि रहेको रजत जयन्ती समारोहमा एड्वानकी संस्थापक अध्यक्ष एवं सुपरिचित सामाजिक अभियन्ता, राष्ट्रिय, अन्तरराष्ट्रिय व्यक्तित्व डा. विष्णुमाया परियारको नाममा स्थापित फाउण्डेसनले एड्वानसँगको सहआयोजनामा पहिलो “आत्मसम्मान’’ (Dignity Award,२०२३ ) पुरस्कारबाट जातीय विभेद र छुवाछुत विरूद्धको अभियानका अग्रणी व्यक्तित्वहरू लेखक,सामाजिक अभियानकर्मी सञ्जीव कार्की र सामाजिक अभियन्ता रामकुमारी दासलाई कदरपत्र र जनही रू. ५० हजार राशीको नगद पुरस्कारसहित सम्मान गरिएको छ।
एड्वानकी अध्यक्ष विन्दु परियार थापाको सभापतित्वमा सम्पन्न रजत जयन्ती समारोहमा अतिथि वक्ताहरूले नेपालमा सबै प्रकारका विभेद अन्त्यका लागि उत्पीडित समुदाय, आदिवासी र सीमान्तकृत जनता बिच एकता हुनुपर्ने कुरामा जोड दिए ।
प्रमुख अतिथि उपसभामुख इन्दिरा राना मगरले दलितले सदियौँदेखि भोग्दै आएको जातीय भेद्भाव तथा छुवाछुतको समस्या समाधान गर्दै उनीहरूको आर्थिक, सामाजिक र राजनीतिक विकासमा जोड दिनुपर्ने बताईन्, “आफैँले बनाएको मन्दिरमा आफैँ प्रवेश गर्न नपाउने, आफैँले बनाएको थालहरूमा आफैँले खाना खान नपाउने, त्यहाँ पनि विभेद हुने, यो मान्छेमान्छे बीचको विभेद, छुवाछुतको जुन खाडल छ, यसलाई दलितले मात्रै आवाज उठाउने होइन, सम्पूर्ण जातिले आवाज उठाउनुपर्छ।”
आदिवासी जनजाति आयोगका अध्यक्ष रामबहादुर थापा मगर र राष्ट्रिय महिला आयोगका अध्यक्ष कमला पराजुलीले जातीय भेद्भाव तथा छुवाछुत अन्त्यका लागि राज्यले नै अभियान सञ्चालन गर्नु पर्ने बताए ।
एड्वानकी संस्थापक तथा संरक्षक डा. विष्णुमाया परियारले सामाजिक न्यायमा आधारित समाज निर्माणका लागि दलित समुदायलाई शैक्षिक रूपमा अगाडि बढाउनु पर्ने बताईन् । परियारले विश्वका सबै प्राणी र मानव समान छन् सोही समानताको अवधारणालाई आत्मसात गर्दै हामी काम गर्छौ l जातीय विभेद अन्त्यको लागि दलितको मात्र होइन गैर दलितको भूमिका पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण रहेको कारण सबैलाई साथमा लिएर हिंडने र मानवाधिकार, समानता,स्वतन्त्रता र न्यायको पक्षमा सबैको हातेमालो सहित जात व्यवस्था सिर्जित खाडल पुरेर समतामूलक समाज बनाउने आफ्नो लक्ष्य रहेको’’ कुरा बताइन् l
पूर्व राजदूत पदम सुन्दासले नारीले हाँकेको संस्था सफल र लक्ष्य प्राप्तिमा अविचल रहेको देख्दा नारीलाई समाजको हर क्षेत्रमा नेतृत्व दिन सकिने उदाहरण एडावानले प्रस्तुत गरेको विचार सुन्दासको थियो l
विनोद पहाडी र सभासद निरा जैरुले दलित समुदायको प्राप्त अधिकार पनि गुम्ने खतरा बढ्दै गएको भन्दै अधिकार सुनिश्चितताका लागि दलित समुदायबीच एकता हुनुपर्नेमा जोड दिए ।
एड्वानकी अध्यक्ष विन्दु परियार थापाले महिला र पुरुषबिच समानताका लागि महिलाहरूलाई आर्थिक रूपमा बलिया बनाउने उद्देश्यले एड्वानले जिविकोपार्जन कार्यक्रमलाई शसक्त रूपमा अगाडि बढेको र आफ्नो एडवानमा संलग्नता देखि आफूले गरेको मनकामना मन्दिर प्रवेशको विद्रोहको स्मरण गर्दै सभाहललाई स्तब्ध बनाइन् l
रजत जयन्ती समारोहका अन्य वक्ताहरूमा राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगका माननीय सदस्य लिली थापा, संविधानसभा सदस्य तथा सल्लाहकार मा. विनोद पहाडी, प्रतिनिधिसभाका सदस्य मा. शिव नेपाली, राष्ट्रिय दलित आयोगका मा. अध्यक्ष देवराज विश्वकर्मा, आदिवासी जनजाति आयोगका मा. अध्यक्ष रामबहादुर थापा मगर, राष्ट्रिय महिला आयोगकी मा. अध्यक्ष कमला पराजुली, पीस कोरका निर्देशक ट्रोए, जर्मन दूतावासकी प्रतिनिधि लिड्या विल्याण्ड्, युएस्एडकि प्रतिनिधि सुमित्रा मानन्धर, जर्मा संस्था कुर्भ वुस्ट्रोभका प्रतिनिधि पिटर डिजेल, बहाराईनका लागि नेपाली पूर्व राजदुत पदम सुन्दास, एनआरएनएका अध्यक्ष डा. बद्री केसी, अमेरिकाका लागि नेपालका अवैतनिकदुत तथा गायक प्रेमराजा महत र व्यावसायिक विकास तथा अनुसन्धान केन्द्रका अध्यक्ष कमला हेम्चुरीलगायत थिए ।
सभामा डाक्टर बिष्णुमाया परियारकी आमा कनमाया परियारले आफ्नो अनुभव बाँडने क्रममा आफूले हिजो गरेको दुखको लगानी ११ जना छोराछोरी पढाउने रहरको प्रतिफल आफ्नै जीवनकालमा देख्न र भोग्न पाए पनि आफ्ना श्रीमान स्व. रूपबहादुर परियार त्यो अवसर थोरै मात्र देखेर स्वर्गवास हुनु भएको प्रसङ्गले समारोह निकै भावुक र स्तब्ध बनेको थियो l चितवनबाट आएका विद्यार्थी समुहको नाटकमा देखाइएको छुवाछुत र विभेदको चित्रणले पनि सभालाई निकै आकर्षित गरेको थियो l प्रतिनिधि सभाका सदस्य शिव नेपालीले भने -'म धेरै भावुक बने मेरा आँखा पनि अनयास रसाए, मेरो हृदयलाई बेस्सरी छोयो ' सो नाटक प्रदर्शन हेर्दा माननीय नेपाली झैँ प्रत्येक सहभागीको हृदय रसाएको थियो l आँखा भरिएको थियो l
प्रकाशित मिति: सोमबार, भदौ ११, २०८०
-1732776560.jpg)
