धार्मिक, ऐतिहासिक र पर्यटकीय दृष्टिकोणले निकै महत्वपूर्ण स्थल मानिने पूर्वी नवलपरासीको त्रिवेणीधाम आजभोलि सबैको रोजाइ बन्दै गएको छ । उक्त धामलाई गजेन्द्र मोक्ष धाम पनि भन्ने गरिन्छ ।
पूर्वपश्चिम राजमार्गअन्र्तगत पश्चिम नवलपरासीको बर्दघाट बजारबाट २५ किलोमिटर पूर्वदक्षिण तथा पूर्वी नवलपरासीको दुम्किवासबाट करीब १५ किलोमिटर दक्षिणतर्फ अवस्थित यस धाम पछिल्लो पटक आन्तरिक र बाह्य पर्यटकको रोजाइ बन्न थालेको हो । उत्तरबाट बगेर आएको नारायणी र पूर्वतर्फबाट आएको पन्चा तथा तमसा (शोणभद्रा) नदीको सङ्गमस्थल त्रिवेणीधाम प्राकृतिक रुपमा मनोरम देखिन्छ ।
भारतीय सीमासँग जोडिएको यो धामको उत्तर, पूर्व र दक्षिणतर्फ हरियाली पहाड छ । दुई ठूला पहाडको बीचमा उत्तरबाट बगेर आएको नारायणी नदीको पानीले सबैको मन लोभ्याउँछ । सुन्दर बगैँचा, घना जङ्गल, बगेको नारायणी नदी र नदी पारी रहेको चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको मनोरम दृष्यले यहाँ आउने हरेक पर्यटक लोभिन्छन् । दरौदी, मादी, मस्र्याङदी, सेती, काली, त्रिशूली र बुढीगण्डकीसमेत सातवटा नदी मिलेर बनेको नारायणी नदीमा पञ्चा र तमसा नामका दुई साना नदी मिलेकाले त्रिवेणी बनेको हो ।
धार्मिक दृष्टिकोणले भारतको प्रयाग र नेपालको त्रिवेणी धाम श्रद्धा र आस्थाको केन्द्र मानिन्छ । तीन नदीको सङ्गम त्रिवेणीमा स्नान गर्नाले पुण्य मिल्छ र मोक्ष प्राप्ति हुन्छ भन्ने धार्मिक विश्वास छ । धार्मिक र ऐतिहासिक महत्वको यस क्षेत्रमा आवश्यकताअनुसार पूर्वाधार निर्माण भए एक महत्वपूर्ण पर्यटकीयस्थलको रुपमा विकास गर्न सकिने स्थानीयवासी बद्री निगम बताउछन्।
त्रिवेणी धाममा गजेन्द्र मोक्ष दिव्य धाम, ऐतिहासिक मठमन्दिर छन् । किम्बदन्तिअनुसार गजेन्द्र मोक्ष दिव्य धाम रहेको नारायणी नदीमा प्राचिनकालमा हात्तीका राजा गजेन्द्र र गोहीबीच युद्ध हुँदा गजेन्द्रले विष्णु भगवान्लाई पुकार गरेकाले भगवान् प्रकट भई चक्र प्रहार गरेर गोहीको घाँटी छेदन गरेका थिए । सो घटनामा हात्तीले मोक्ष प्राप्त गरेकाले यस क्षेत्र गजेन्द्र मोक्ष दिव्यधामका नामले प्रसिद्ध भएको हो । उक्त धामको धार्मिक एवं ऐतिहासिक महत्वबारे अवलोकन तथा पूजापाठका लागि भारतका विभिन्न स्थानबाट ७० प्रतिशत भन्दा बढी धार्मिक पर्यटकको आवागमन हुने गरेको गजेन्द्र मोक्ष दिव्यधामका स्वामी कृष्ण प्रपन्नाचार्य बताए ।
करीब १३ बिघा क्षेत्रफलमा फैलिएको यस धाममा अहिले अनेक आधुनिक संरचना बन्नाका साथै अर्को शिशामहलले पनि पर्यटकलाई लोभ्याउने गरेको छ । उक्त धाममा भारतका विभिन्न तीर्थस्थलबाट ल्याइएका शान्ति सर्वसिद्धि कलशको जल पनि आर्कषणको रूपमा रहेको छ । यस कलशलाई १०८ पटक परिक्रमा गरेको मनोकामना पूरा हुने धार्मिक विश्वास छ । त्रिवेणी धामलाई मुलुकै राम्रो पर्यटकीयस्थलका रुपमा विकास गर्न निजी क्षेत्र तयार रहेकाले सरकारले पनि सहयोगका हात फैलाउनुपर्ने उद्योग वाणिज्य महासङ्घ प्रदेश नं ५ का अध्यक्ष गुणनिधि तिवारी बताउछन् ।
यस क्षेत्रको विकास निर्माणको लागि मुक्तिनाथ बाबा स्वामी कमलनयनाचार्यको पहलमा विभिन्न व्यक्ति र सङ्घसंस्थाले सहयोग जुटाएर संरक्षण र प्रवद्र्धन गर्दै आए पनि विकासले पूर्ण रूप लिन नसकेकाले राज्यले पनि सहयोग बढाउनुृपर्ने स्वामी कमलनयनाचार्य बताउछन् ।
प्रकाशित मिति: मंगलबार, साउन २८, २०७६
