विवाह व्रतबन्ध पूजालगायत शुभकार्यमा बजाउने परम्परागत नौमती र पञ्चेबाजा पछिल्लो समय लोप हुँदै गएपछि चितवनका युवाहरु यसको संरक्षणमा जुटेका छन् । चितवनको इच्छाकामना गाउँपालिका–७ स्याङ्दीका आदिवासी जनजाति समुदायका १५ युवा समूह नै गठन गरी नौमती र पञ्चेबाजा संरक्षणमा जुटेका हुन् ।
विशेषगरी दलित समुदायले पछिल्लो समय नौमती पञ्चेबाजा बजाउन छाड्दै गएकाले यसको संरक्षणका लागि बाजा बजाउन शुरु गरिएको नयाँबारी साङ्केतिक समूहका अध्यक्ष रामलाल तामाङले बताए । तामाङले भन्नुभयो, “पछिल्लो समय दलित समुदायले गाउँघरमा नौमती पञ्चेबाजा बजाउन छाड्दै गएको छ, गाउँमा विवाहव्रतबन्ध पूजालगायत शुभकार्यमा बाजा बजाउने समूहको अभाव भएको छ, त्यसैले यसको अभाव परिपूर्ति गर्न र संस्कृतिको जगेर्नाका लागि हामी जुटेका हौँ ।”
एक वर्षदेखि बाजा बजाउँदै आएको समूहमा तामाङ, गुरुङ र मगर जातिका युवा रहेको अध्यक्ष तामाङले बताए । अहिले आफ्नो समूहलाई बाजा बजाउनका लागि धेरै ठाउँबाट बोलाउने हुँदा भ्याउनै मुस्किल परेको उहाँको भनाइ छ । लोप हुनलागेको पञ्चेबाजाको संरक्षणमा जुटेर नमूनाकार्य गरेको भन्दै गाउँपालिकाले पनि सहयोग गर्ने निर्णय गरेको गाउँपालिका अध्यक्ष गीताकुमारी गुरुङले बताइन्। गाउँपालिकाले प्रोत्साहनका लागि समूहलाई बाजा खरीद तथा पोशाकका लागि सहयोग गर्ने अध्यक्ष गुरुङले जानकारी दिइन् ।
पहिले–पहिले नेपाली समाजमा शुभविवाह, व्रतबन्ध, पूजाजस्ता शुभकार्यमा नौमती पञ्चेबाजा अनिवार्यजस्तै बजाउने गरिन्थ्यो भने दलित समुदायले पेशाका रूपमा बजाउँदै आएका थिए । पछिल्लो समय दलित समुदायले बजाउन छाड्दै जाँदा ती शुभकार्यमा नौमती पञ्चेबाजाको स्थान डेक र ड्रमबाजाले लिन थालेका थिए । तर पुनः नेपाली समुदायबीच शुभकार्यमा नौमती र पञ्चेबाजाको माग बढ्न थालेपछि अन्य समुदायकाले पनि यो बाजा बजाउन थालेका छन् ।
प्रकाशित मिति: बिहीबार, असार ५, २०७६
