साँखु: शङ्खरापुर नगरपालिकाको साँखुमा वासिङ व्यवसायीले अनधिकृतरूपमा बालुवा उत्खनन गरिरहेका छन् । साँखु, इन्द्रायणीलगायतका ठाउँका स्थानीयवासीसँग दुई रोपनीसम्म जग्गा भाडामा लिएर १० रोपनीभन्दा बढी सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण गर्दै उत्खनन गरिरहेको पाइएको छ ।
अनधिकृतरूपमा बालुवा उत्खननले साँखु, इन्द्रायणी, घुमारीचोकलगायतका ठाउँ कुरुप बन्दै जानुका साथै मरुभूमिमा परिणत हुन लागेकामा स्थानीयवासीले दुखेको पोखेका छन् । नगरपालिकाको वडा नं ७, ८ र ९ मा स्थापना भएको वासिङ उद्योगले सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण गर्दै उत्खनन गर्दा समेत नगरपालिकाले चासो नदिएको भन्दै स्थानीयवासीले गुनासो गरेका छन् ।
वडा नं ७, ८ र ९ मा गरी १२ भन्दा बढी वासिङ स्थापना भएका छन् । वासिङले खानेपानीको मूल बिगार्नेदेखि स्थानीयवासीलाई समेत बाधा पुग्ने गरी अनधिकृत उत्खनन गर्ने गरेकाले यस्ता कार्य तत्काल रोक्नुपर्ने घुमारीचोकका उदय थिङको माग छ । थोरै जग्गा भाडामा लिएर व्यापक सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण गर्दै उद्योग सञ्चालन गर्दा समेत नगरपालिका र वडा कार्यालयले कुनै छानबिन तथा अतिक्रमण रोक्न पहल नगर्नुले उनीहरुकै मिलेमतो रहेको प्रष्ट हुने स्थानीय समाजसेवी जयराम पुडासैनीले बताए ।
यसै विषयमा वडा तथा नगरपालिकाको कार्यालयलाई पटक–पटक जानकारी गराउँदा समेत कुनै वास्ता नगरेको पुडासैनीको भनाइ छ । नगरपालिकाभित्र सञ्चालन भएका वासिङमध्ये दुईले मात्र खानी विभागबाट स्वीकृति लिएको हामीले बुझेका छौं । बाँकी अवैधानिकरूपमा सञ्चालन भइरहेका छन् ।
वडा नं ९ मा पर्ने इन्द्रायणी तथा वडा नं ८ को घुमारीचोकलागयतका क्षेत्रमा मापदण्डविपरीत सञ्चालन भइरहेको अवैधानिक उद्योगले ठूलो क्षति पुग्ने देखिन्छ । नेपाली काङ्ग्रेसबाट स्थानीय चुनावमा मेयरका प्रत्यासी बनेका शङ्खरापुरका शङ्कर तिवारीले भने मापदण्ड र वैधानिकरूपमा चलेका वासिङलाई नियन्त्रण गर्नुपर्छ भन्न खोजेको होइन, सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण गरेर उत्खनन गरिरहेका अवैधानिक उद्योग तत्काल बन्द गर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो माग हो ।
सडकको नाममा बस्ती नभएको ठाउँमा बाटो लैजाने भन्दै पहाड फुटाएर बालुवा उत्खनन गर्ने क्रम तीव्र छ । यसका लागि नगरपालिका र सम्बन्धित निकायले ध्यान दिन जरुरी देखिन्छ । नगरपालिकाभित्र सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण निकै मौलाउँदोरूपमा देखिन्छ । यसलाई समयमै ध्यान नदिने हो भने पछि यसले विकराल रुप लिनसक्ने तिवारीले बताए ।
बाडोलचौरबाट वासिङ व्यवसायीले ठूलाठूला खाल्डा बनाएर बालुवा र माटो झिक्ने गरेका छन् । चौरको अवस्था कुरुप बनेको छ । बस्ती जोखिममा परेको छ, तर जनप्रतिनिधि नियन्त्रण र अवैधानिक कार्य रोक्नतर्फ लागिपरेको देखिँदैन ।
स्काभेटरले उत्खनन गर्दा बाडोलचौर नजिकै रहेको भद्रकालीको मन्दिर जोखिममा परेको छ । सार्वजनिक क्षेत्रबाट अवैध उत्खननले मन्दिर कतिबेला ढल्छ, ठेगान छैन । त्यस्तै वडा नं ८ मा पनि सार्वजनिक जग्गाको उत्खननले शिवपुरी राष्ट्रिय निकुञ्जसँग जोडिएको अग्लो डाँडा उजाडिएको छ । सांस्कृतिक सम्पदाको जर्गेनाभन्दा पनि विनास गर्ने कार्य बढिरहेकाले यस्ता कार्य बन्द गराउनुपर्ने स्थानीयवासी बताउँछन् ।
सोही क्षेत्रमा एक हजारभन्दा बढी घरधुरी भएको तामाङ बस्ती नै जोखिममा परेको छ । भूकम्पका कारण क्षति पुगेका खुलालटारमा रहेकोे मनमोहन प्रतिष्ठानको चौरमा समेत व्यवसायीले स्काभेटरको प्रयोग गरी उत्खनन गरिरहेका छन् । वासिङ उद्योगमा जनप्रतिनिधिकै लगानी रहेकाले नयाँ सडक खन्ने भन्दै बजेट छुट्याउँदै बस्ती नै नभएको ठाउँमा सडक लैजाने नाममा बालुवा उत्खनन भइरहेको स्थानीयवासीको आरोप छ ।
स्थानीय दिलीपकुमार श्रेष्ठले भने सार्वजनिक सम्पत्तिको दोहन हुँदा पनि मौन बस्ने जनप्रतिनिधि सार्वजनिक जग्गाको संरक्षणमा नलागेको प्रष्ट देखिन्छ । ध्यानाकर्षण गराउँदासमेत चासो नदेखाउँदा उद्योगमा उनीहरुकै संलग्नता रहेको आशङ्का बढेको छ । साँखुको बज्रयोगिनी मन्दिर नै जोखिममा पारेर बालुवा उत्खनन भइरहेको छ । नगरपालिकाले इतिहास बोकेको यस्ता धार्मिक तथा सांस्कृतिक सम्पदाको संरक्षण नगर्ने तथा सार्वजनिक जग्गाको अतिक्रमण नरोक्ने हो भने आन्दोलनसहित सर्वत्र बन्द गर्ने स्थानीयवासीले चेतावनी दिएका छन् । व्यवसायीले उत्खननका लागि खानी विभाग र स्थानीय निकायबाट स्वीकृति लिने गरेका छन् ।
उत्खनन मापदण्डविपरीत छ÷छैन भन्दै अनुगमन गर्ने निकाय स्थानीय तह र जिल्ला समन्वय समितिले अनुगमन नै गरेको पाइँदैन । मुख्य जिम्मेवार रहेका स्थानीय तह र जिल्ला समन्वय समितिबाट अनुगमन नै नहुनाले पनि अवैध उत्खनन बढेको देखिन्छ । सोही विषयमा शङ्खरापुर नगरपालिकाका प्रमुख सुवर्ण श्रेष्ठले वासिङलगायतका व्यवसायीले सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण गर्न खोजे पनि नगरपालिकाले रोक्ने गरेको बताए । प्रमुखले रोक्ने गरेको बताए पनि स्थलगत अवलोकनबाट सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण भइरहेकोे प्रष्ट देखिन्छ ।
यसरी सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण गरेर भइरहेको उत्खनन रोक्न स्थानीय र केन्द्र सरकारले जोड नदिने हो भने शङ्खरापुर नगरपालिकाको खुलालटार, इन्द्रायणी, घुमारीचोकलगायतका क्षेत्रको बस्तीमाथि ठूलो क्षति पुग्नुको साथै खानेपानीको समेत हाहाकार हुने अवस्था छ ।
प्रकाशित मिति: शुक्रबार, जेठ १७, २०७६
-1732776560.jpg)
