गाउँ–गाउँबाट उठ, बस्ती–बस्तीबाट उठ
यो देशको मुहार फेर्नलाई उठ...’
देशप्रेमको भावले ओत प्रोत र युग परिवर्तन गर्नसक्ने ताकत राख्ने श्याम तमोटले लेखेको यो गीतले जोकोहीको मन–मस्तिष्कमा क्रान्तिको ज्वारभाटा उठ्छ । त्यो ज्वारभाटालाई क्रान्तिपथमा सामेल गराउन भने जोकोहीले सक्दैन, ल्याकत राख्दैन । तर झापा मेचीनगर–१० धुलाबारीका ४६ वर्षीय हरि थापाले देशको मुहार फेर्न विद्रोहको विगुल फुके र जनयुद्धमा होमिए ।
२०५६ सालतिरको कुरा हो, साथीहरू घरमा आउनुभयो, माओवादीको सशस्त्र युद्धमा सामेल हुँदा क्षण सम्झँदै थापाले भने, मुलुक र जनजीविका परिवर्तन ल्याउन बन्दुक समाएँ । अहिले उनको दाहिने पाता राम्ररी चल्दैन । कारण उनका शरीरमा अहिले ७४ वटा बमका छर्रा छन् ।
इलामको मंगलबारेबाट झापा आउने क्रममा सेनासँग भीडन्त हुँदा सेनाले हानेको ‘३६ ग्रिनेट’ पड्किँदा उनको शरीरमा ८६ छर्रा लागेको थियो ।
इलामबाट झापा आउँदा सेनासँग भीडन्त भयो , युद्धको क्षण सम्झँदै थापाले भने, शरीरभरि प्वालै–प्वाल भयो, ८६ वटा छर्रा पसे, १२ वटा निकालियो, अझै ७४ वटा त शरीरमै छ । झापाको मेची अञ्चल अस्पताल, धरानको बिपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा उपचार गराएको उनले बताए । पछिल्लो पटक धरानमा क्याम्प राखिएको थियो , उनले भने, डाक्टरले छर्रा ननिकाल्नू भनेका छन्, अप्रेसन गरेर हड्डी फुटाएर छर्रा निकाल्दा शरीर नचल्न पनि सक्छ रे ! शरीरमा रहेका छर्राले पीडा हुने गरेको उनले सुनाए ।
सशस्त्र जनयुद्धताका थापाले धेरै लडाइँ लडेका छन् । इलामको बन्दुके, पाँचथरको गोपेटार, चैनपुरलगायतका थुप्रै ठाउँमा युद्ध लडेको अनुभव उनीसँग छ । मोर्चामा त कति लडियो–लडियो , उनले भने, अहिले सम्झँदा नि सपनाजस्तो लाग्छ । घाइते थापाले अहिलेसम्म राज्य पक्षबाट कुनै राहत पाएका छैनन् । एकपटक जिल्ला प्रशासन कार्यालय झापाबाट उपचार खर्च भनेर २५ हजार आएको छ भनेर फोन आएको थियो , थापाले भने, त्यतिबेला मैले उपचार गरेको सबै कागजात शान्ति समितिमा बुझाएको थिएँ, निकै पहल गर्दा पनि कसैले चासो दिएनन्, त्यो पैसा पनि निकाल्न नसकेर फिर्ता गयो रे !
त्यतिबेला आफूसँगै युद्ध मोर्चामा रहेका थापाको साथीहरू कोही मन्त्री त कोही सांसद छन् । सँगैका साथीहरू झलकसिंह दर्लामी, धीरेन शर्मा सांसद छन् भने इन्द्रबहादुर आङ्बो प्रदेश नं १ का आर्थिक मामिला तथा योजनामन्त्री रहेको उनले बताए । धेरै साथीहरू छन्, कोही मन्त्री, सांसद भएका छन् , उनले भने, आफू त पढालेखा पनि परिएन, परिवर्तनका लागि युद्धमा लागियो मात्र ।
घाइते शरीरलाई निको पार्नतिर लाग्दा भएको अलिकति जग्गा पनि सकियो , उनले भने । साथीहरूले चलाएको फिनेल
उद्योगमा केही लगानी गरेर त्यसैबाट आएको आम्दानीले गुजारा चलाइरहेको उनले बताए । जीविकोपार्जनको दर्बिलो माध्यम नभएपछि झापाबाट इलामको रोङ गाउँपालिका–५ मा रहेको पुख्र्यौली घरमा बसाइँ सर्ने तरखरमा छन् थापा ।
माओवादीले उठाएको संघीयता, धर्मनिरपेक्षता लगायतका मुद्दा कार्यान्वयन भए पनि अपेक्षाकृत काम हुन नसकेको उनको गुनासो छ । केही मुद्दा र माग पूरा भए , थापाले भने, जुन उद्देश्यले युद्धमा लागियो, त्यो अहिले पूरा हुन सकेको छैन । मुलुकमा आमूल परिवर्तनका लागि जीवन उत्सर्ग गरेका वीर शहीदका सपना साकार हुनुपर्नेमा उनले जोड दिए ।
घाइतेको उपचार र जीवन निर्वाहमा सरकारले ध्यान दिनुपर्छ , उनले भने, परिवर्तनका लागि जीवन समर्पण गर्नेको जीवनमा पनि परिवर्नतन आउनुपर्छ । दुई छोराछोरी र श्रीमतीका साथमा दुःखजिलो गरेर बाँचिरहेका उनी अहिले पार्टीको साधारण सदस्य मात्र हुन् ।
थापाजस्तै घरपरिवार माया मारेर युद्धमा होमिएका अर्का सिपाही हुन्, झापा मेचीनगर–३ बडाखाल (तत्कालीन बाहुनडाँगी गाविस) का ५५ वर्षीय प्रदीप राई । मुलुकमा क्रान्तिको ज्वाला दन्किरहेका बेला राईले सशस्त्र क्रान्तिको बाटो तय गरे । विसं २०५५ सालमा एलबी सुब्बा र मिस्सी धिमालले उनलाई क्रान्तिमा सामेल हुन ऊर्जा दिए रे ! सानो तिनो व्यवसाय गरेर जीविका चलाउँदै थिएँ , उनले विगत सम्झिँदै सुनाए, त्यतिखेर बाहुनडाँगीमा माओवादीका कोही पनि थिएनन् ।
इलामको घोडेटार, धुसेनी लगायतका स्थानमा भएको युद्धमा सहभागी उनलाई २०६२ सालमा मेचीनगरको हात्तीसुँढेमा एम्बुलेन्समा आएको शाही सेनाको घेरा हाल्यो । एम्बुलेन्समा सेना आएको रहेछ, मलाई थाहा भएन, पछि थाह पाएपछि भाग्न खोज्दा सेनाले खुट्टामा गोली हान्यो र गिरफ्तार ग¥यो , उनले विगत सम्झिए, त्यसपछि बंकरमा लगेर राखे ।
बंकरमा सेनाले दिएको यातना सम्झिँदा उनको शरीर अहिले पनि सिरिंग हुन्छ रे ! खुट्टामा एउटा पनि नंग्रा थिएन, पिलासले च्यापेर निकालिदिए, सुईले घोच्ने गर्थे, पीडादायी त्यो समय सम्झिँदै उनले भने, खुट्टामा गाँठो परेको छ, धेरै दुख्छ, कहिलेकाहीँ हिँड्न पनि सक्दिनँ । युद्धताका दीपक गुरागाईंलगायतका साथीहरूले शहादत प्राप्त गरेको उनको मथिगंलमा ताजै छ । शान्ति सम्झौतापछि धेरै साथीहरू तिरबितर भए , उनले भने, एलबी, वसन्तलगायतका साथीहरू विदेश गएका छन् ।
द्वन्द्वका घाइते राईले अहिलेसम्म सरकारले उपलब्ध गराएको २५ हजारमात्र पाएका छन् । न त सरकारले नै हेर्छ, न त पार्टीले खोज्छ , राईले भने, जनमजदूरी गरेर परिवार पाल्दै छु, बेलाबेला शरीरले साथ नदिँदा त्यो पनि मुस्किल छ । मुलुकमा गणतन्त्र आएर पनि अनुभूत गर्न नपाएको राईको भनाइ छ ।
हरेक मान्छेमा स्वार्थ हुँदोरहेछ , उनले भने, हामीलाई टेकेर धेरै जना माथि गए, तलका हामीलाई बिर्सिए । सरकारले द्वन्द्वपीडितलाई सहयोग गर्नुपर्ने उनको माग छ । सरकारले शहीदलाई सम्मान, उनीहरूको परिवारलाई राहत दिनुपर्छ , उनले भने, द्वन्द्वपीडितको पीडामा सरकारले मलहम लगाउनुपर्छ ।
युग परिवर्तका लागि आफ्नो जीवन उत्सर्ग र समर्पण गर्नेप्रति सरकारले पहलकदमी गर्नुपर्छ । नत्र गणतन्त्र ल्याउनेले नै गणतन्त्रको अनुभूति गर्न पाउने छैनन् । आफू मरेर पनि हजारौँ–लाखौँलाई नेपालीलाई गणतन्त्रको सुनौलो बिहानी दिनेप्रति श्रद्धासुमन । –रासस
प्रकाशित मिति: बुधबार, जेठ १५, २०७६
-1732776560.jpg)
